Vajinal Mantar Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Vajinal mantar, bir tür Kandida‘nın neden olduğu fırsatçı bir enfeksiyondur. Vajinal mantar enfeksiyonu, vajina ve vulvada (vajina açıklığındaki dokularda) tahrişe, akıntıya ve yoğun kaşıntıya neden olan bir mantar enfeksiyonudur. Yaşamlarının bir noktasında 4 kadından 3’ünü etkiler. Vajinal mantar enfeksiyonu, cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olarak kabul edilmez. Ancak, ilk düzenli cinsel aktivite sırasında vajinal mantar enfeksiyonu riski artmıştır. Kandidiyaz, en sık immün sistemi baskılanmış kişilerde ortaya çıkar. Bunlar ağız boşluğunda, gastrointestinal kanalda, vajinada veya diğer kısımlarda olabilir. Yalnızca uygun koşullar ortaya çıktığında patojenik hale gelirler (1). 

Vajinal Mantar Ne Sıklıkta Görülür?

Kandidal vulvovajinit yaygındır. Üreme çağındaki kadınlarda tüm vulvovajinit vakalarının üçte birinden sorumludur ve kadınların %70’i yaşamlarının bir noktasında kandidal vulvovajinit olduğunu bildirmiştir. Kadınların yaklaşık %8’i tekrarlayan kandidal vulvovajinitten muzdariptir. 

Bu hastalık süreci için ayrıntılı epidemiyolojik verilerin bulunmadığını kabul etmek önemlidir. Reçetesiz satılan tedavilerin yaygın olması nedeniyle, kandidal vulvovajiniti olan birçok hasta muhtemelen bakıma gelmez. Dahası, tanı hem klinik hem de yardımcı değerlendirmeye dayanmaktadır ve bu nedenle, tek başına kültüre dayanan epidemiyolojik raporlar hastalığı olduğundan fazla tahmin etmektedir, çünkü kadınların %10’u asemptomatiktir ve kandidi kültürleri pozitiftir. 

Vajinal Mantar Sebepleri Nelerdir?

Akut kandidal vulvovajinit için bilinen risk faktörleri arasında östrojen kullanımı, yüksek endojen östrojenler (gebelik veya obezite), diabetes mellitus, immünosupresyon (yani, kemoterapi veya antimetabolit ilaçlar, HIV enfeksiyonu veya transplant hastaları) ve geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı yer alır. 

Kandidal vulvovajinit, cinsel olarak aktif kadınlarda daha yaygın olmasına rağmen, kandidal enfeksiyonun cinsel yolla bulaştığına dair bir kanıt yoktur. Tekrarlayan kandidal vulvovajiniti olan hastalar (dört veya daha fazla kültürle kanıtlanmış kandidal vulvovajinit atağı olarak tanımlanır), tekrarlayan mantar enfeksiyonlarına duyarlı olmalarına neden olan yatkın genetik faktörlere sahiptir.  

Kandida albicans , kandidiyazisin en yaygın etiyolojisi olmasına rağmen, son zamanlarda Candida dışı türlerde önemli bir artış olmuştur. Non-albicans Candida flukonazole dirençli olabilir. İnvazif ve yaygın kandidiyazis insidansı dünya çapında artmaktadır ve bağışıklık sistemi bozulmuş kişiler en savunmasız olanlardır. 

Vulvovajinal kandidiyaz, lokal veya sistemik antimikrobiyal tedavinin kullanılmasıyla tetiklenebilir ve ayrıca tekrarlayan hastalık ataklarını hızlandırabilir. Antibiyotiklerin kandidal vulvovajinite neden olduğu kesin mekanizma hala bilinmemektedir. Varsayımsal olarak, vulvovajinitin patofizyolojisi normal vajinal floranın azalması veya değişmesine, mantar kolonizasyonunun proliferasyona bağlı olabilir (2).

Vajinada Mantar Belirtileri Nelerdir?

Vulvovajinitli hasta vajina ve vulvada yoğun kaşıntı ve tahriş, idrar yolu enfeksiyonu, vajinal ağrı veya ağrı ile karıştırılabilen idrara çıkma ile yanma hissi, kuru eritemli döküntü ve kalın beyaz süzme peynir benzeri akıntı olabilir.

Hastalar tipik olarak tahriş, kaşıntı ve yanmadan şikayet ederler. Semptomlar genellikle hastanın adet döneminden hemen önce belirgindir. Birçok hasta benzer semptomlara sahip olabilir ve bazıları topikal ajanlarla veya alternatif tedavilerle tedaviyi denemiş olabilir. 

Muayenede sıklıkla vulvar ve vajinal kızarıklık, sıyrıklar, kalın beyaz yapışık vajinal akıntı ve şişlik ile karşılaşılır. Akut vulvovajinal kandidiyazisi olan hastalarda tahriş derecesi tipik olarak şiddetlidir. Candida glabrata enfeksiyonu olan hastalar genellikle daha az şiddetli semptomlara sahiptir. Vulvovajinal kandidiyazisi olan hastaların diğer vajinit veya servisit formları ile sunumunda çok fazla örtüşme vardır ve bu nedenle bu teşhisi yapmak için ıslak preparat, kültür testi ve pH testi dahil yardımcı testler yapılmalıdır.

Maya enfeksiyonu semptomları hafiften orta dereceye kadar değişebilir ve şunları içerir:

• Vajina ve vulvada kaşıntı ve tahriş
• Özellikle cinsel ilişki sırasında veya idrar yaparken yanma hissi
• Vulvada kızarıklık ve şişlik
• Vajinal ağrı ve yanma
• Vajinal döküntü
• Süzme peynir görünümlü kalın, beyaz, kokusuz vajinal akıntı
• Sulu vajinal akıntı

Geçmeyen Vajinal Mantar Nedenleri Nelerdir?

Aşağıdaki durumlarda geçmeyen vajinal mantar enfeksiyonunuz olabilir:

• Çatlak veya yaralara yol açan yaygın kızarıklık, şişme ve kaşıntı gibi ciddi belirti ve semptomlarınız varsa
• Bir yılda dört veya daha fazla enfeksiyon geçiriyorsanız
• Enfeksiyonunuza Kandida albikans dışı bir mantar türü neden oluyorsa
• Hamile iseniz
• Kontrolsüz şeker hastalığınız varsa
• HIV enfeksiyonu ve bazı ilaçlar nedeniyle bağışıklık sisteminiz zayıflarsa

Vajinada Mantar Akıntısı Nasıl Olur?

Vajinal kandidiyaz genital bölgede kaşıntı, yanma ve vajinadan beyaz “süzme peynir benzeri” akıntı ile kendini gösterir.

Vajinal Mantar Bulaşıcı Mıdır?

Vajinal mantar enfeksiyonu bulaşıcı enfeksiyonlardan sayılmaz. Ancak kadına verilen tedaviler sonucunda tekrarlayan enfeksiyonlar olursa erkeğe de ilaç tedavisi verilmesi kadındaki tekrarlama sıklığını azaltır.

Vajinada Mantar Adet Olunca Geçer Mi?

Adet olunca vajinal mantara bağlı olan adet öncesi şikayetler geçer. Ancek adet bittikten sonra şikayetler tekrar başlayacaktır.

Vajinal Mantar Kendiliğinden Geçer Mi?

Vajinal mantar hafif ise bazen kendiliğinden geçebilir. Ancak şiddetli olan vakalarda mutlaka fitil ve ilaç tedavisi vermek gerekecektir.

Vajinal Mantar Varken Cinsel İlişkiye Girilir Mi?

Mankat enfeksiyonu varken ilişki genellikle ağrılı olur. Vajinada ve idrarda yanma, sızlama şikayetleri artar. Vajinada olacak tahribat artar. Bu nedenle mantar tedavisi görmeden ve kadının şikayetleri geçmeden cinsel ilişki önerilmez.

Vajinal Kandidiaziste Tanı Nasıl Konur?

Bir vajinal akıntı örneği, bir laboratuarda mikroskop altında veya mantar kültürü ile incelenerek vajinal kandidiyazis teşhisine yardımcı olabilir. Mikroskop altında tomurcuklanan maya görülebilir (3)

Bu durumu teşhis etmek için, pelvik muayene, vajinal ıslak preparat, pH testi ve vajinal akıntı ve enfeksiyonun diğer etiyolojilerini (özellikle gonokok ve klamidya hastalığı) dışlamak için test yapmalıdır. Kandidal vulvovajiniti olan hastalarda iltihap, pelvik muayene sırasında belirgindir. Bununla birlikte, serviks tipik olarak normaldir ve iltihaplı değildir. Hastada servikal hareket hassasiyeti olmamalı ve servikal ağızdan anormal akıntı olmamalıdır. Vulvovajinal kandidiyazisi olan hastalarda vajinal pH tipik olarak 5’in altındadır. Islak preparatta, mevcut önde gelen bakteri olarak laktobasili görülmelidir ve mantar hücreleri de görülecektir (4).

Çoğu enfeksiyon Candida albicans’a ikincildir ve sağlayıcı vulvovajinit ile başvuran üreme çağındaki bir kadının klinik ortamında tomurcuklanan maya görürse, Candida için doğrulayıcı kültürler yapmaya gerek yoktur. Candida türleri birçok kadın normal vajinal flora parçasıdır, Asemptomatik kadınlarda rutin kültürler vazgeçilmiştir. Tekrarlayan kandidal vulvovajinit atakları olan kadınlarda, tipik ampirik tedaviye dirençli olabilecek mantar türlerini veya vajinitin alternatif nedenlerini belirlemek için kültür alınmalıdır.

Vajinal Kandidiaziste Tedavi

Akut kandidal vulvovajinit, antifungal ajanlarla tedavi edilir. Çoğu kandidal vulvovajinit vakası C. albicans türlerine ikincil olduğundan ve C. Albicans azol antifungallere önemli bir direnci yoktur, bunlar bu hastalık için tercih edilen ajanlardır. Antifungaller ağızdan tek doz (flukonazol 150 mg) olarak alınabilir veya intravajinal olarak reçetesiz satılan tek veya 3 günlük rejimlerde uygulanabilir. 

Komplike olmayan hastalığı olan hastalarda (immünosüpresyonu olmayan veya tekrarlayan kandidal vulvovajiniti olmayan hamilelik) her iki tedavi de eşit derecede etkilidir. Bu nedenle maliyet, hasta tercihi ve ilaç etkileşimlerine göre tedavi kararı verilebilir. Hastalar standart tedaviye yanıt vermezse, kültürlerin, genellikle azollere dirençli olan diğer kandida türlerini aramaları gereklidir.

Tekrarlayan kandidal vulvovajiniti olan hastalar, örneğin immünosuprese olan hastalar, daha uzun tedavi gerektirir. Tipik olarak terapi, en az 1 hafta süreyle intravajinal azol tedavisini veya üç doz için her 3 günde bir 150 mg flukonazol ile oral tedaviyi içerir. Tekrarlayan kandidal vulvovajiniti olan hastalar, 6 ay boyunca haftalık oral flukonazol ile baskılayıcı tedaviden fayda görebilir. Hamile hastalara oral antifungal verilmemelidir. Bu hastalarda 7 günlük intravajinal tedavi uygundur. Flukonazol emziren kadınlarda güvenli kabul edilir.

Vajinal mantar enfeksiyonlarını tedavi etmek için hiçbir alternatif ilaç tedavisi kanıtlanmamıştır. Bazı tamamlayıcı ve alternatif terapiler, doktorunuzun bakımı ile birleştirildiğinde biraz rahatlama sağlayabilir.

En İyi Mantar İlacı Hangisidir?

En iyi mantar ilacı hastanın şikayetlerine en iyi gelen ilaçtır. Herkesin enfeksiyon şiddetine yada kişinin yapısına göre ilaca vereceği cevap farklıdır. Her ilaç her kişide aynı başarıyı sağlamaz. Bu nedenle en iyi mantar ilacı diye birşey yoktur. Kişiye en iyi gelen mantar ilacı elbette farklı olabilir.

Candida enfeksiyonları, nistatin, klotrimazol, amfoterisin B, mikonazol gibi antifungal ilaçlarla tedavi edilir. Hafif veya orta dereceli genital Candida enfeksiyonları, antifungal vajinal krem ​​ile tedavi edilebilir. Antifungal kremler 1, 3 veya 7 günlük tedavide uygulanabilir. Ekonazol veya flukonazol 150 mg oral olarak tek seferlik doz da reçete edilebilir (5).

Ağızdan ve topikal tedaviler benzer etkiye sahiptir, ancak ağızdan alınan ilaçlar daha pahalıdır. Jinekolog ve tedavi veren diğer doktorlar gebeliğin ilk trimesterinde flukonazol reçetelemekten kaçınmalıdır.  Tekrarlayan vajinal kandida enfeksiyonları için flukonazol dozu 1, 4 ve 7. günlerde yapılır ve ardından altı ay boyunca haftalık olarak verilir. 

Vajinal Candida enfeksiyonları lokalize olsa da, tam iyileşme ve mükemmel sonuçlar elde etmek için antifungal ilaçlarla tedavi edilebilir. 

Hamilelikte Mantar Enfeksiyonu Olur Mu?

Gebe kadınların gebelik sırasında Candida’yı vajinada kolonize etme şansı daha yüksektir. Vajinal kandidiyaz, özellikle düşük doğum ağırlığı (DDA) ve prematüriteyle birlikte yenidoğanlarda sistemik enfeksiyonlara yol açabilen, gebe kadınlarda sık görülen mantar hastalıklarının arasındadır.

Vajinal Mantar Erkeğe Geçer Mi?

Cinsel partner tedavisi bazen gerekebilir. Erkekler peniste kısa bir cilt reaksiyonu yaşayabilir ve bu da mantar önleyici kremlerle çabucak yok olur. Erkeği tedavi etmek, kadın partnerinde kandidiyazis epizodlarının sayısını azaltmaz.

Vajinal Mantar Evde Tedavi Olur Mu?

Vajinal mantar tedavisi evde doktorunuzun önerileri doğrultusunda yapılabilir. Doktorunuzun önerdiği ilaçlar yanında evde koruyucu ve önleyici tedbirler uygulayabilirsiniz.

• Bol giysiler giyin, naylon külotlu çoraplardan kaçının.
• Vajeni yıkamak için sabun kullanmaktan kaçının, sabun içermeyen bir temizleyici veya krem ​​kullanın.
• Kaşıntıyı azaltmak ve vulvanın sekonder dermatitini tedavi etmek için hidrokortizon kremini aralıklarla uygulayın.
• Sık mantar geçirenlerde enfeksiyonun tekrarlamasını engellemek için her adet öncesi veya antibiyotik tedavisi öncesinde mantar karşıtı bir krem kullanabilirsiniz.
• Topikal bir antifungal ajanın uzun süreli kürü bazen tekrarı engelleyebilir
• Düzenli ve aralıklı olarak alınan, altı ay boyunca haftada bir kez 150–200 mg flukonazol tekrarlayan kandidiazisi tedavi eder. Doz ve sıklık semptomların ciddiyetine bağlıdır. Tekrarlayan vulvovajinal kandidiyazisi olan kadınların %50’sinde, tedaviye son verildiğinde nüks meydana gelir ve bu durumda yeniden tedavi uygun olabilir. 
• Borik asit iki hafta boyunca geceleri vajinal fitil olarak 600 mg, tedavi edilen kadınların %70’inde albicans ve albicans olmayan kandida varlığını azaltır. Tahriş edici olabilir ve toksik olabilir. Bu nedenle çocuklardan uzakta güvenli bir şekilde saklanmalıdır. Haftada iki kez kullanım, tekrarlayan maya enfeksiyonlarını önleyebilir. Hamilelik sırasında borik asit kullanılmamalıdır.
• Özel düşük şekerli, düşük mayalı veya fazla yoğurtlu diyetler
• Probiyotikler (oral veya intravajinal laktobasil türleri) 
• Doğal ilaçlar ve takviyeler (borik asit hariç)

Vajinal mantar yada akıntı şikayeti olan kadınlar Çukurambar Merkezimiz doktorları tarafından titizlikle muayene ve tedavi edilmektedir. 

KAYNAKLAR

1.Raesi Vanani A, Mahdavinia M, Kalantari H, Khoshnood S, Shirani M. Antifungal effect of the effect of Securigera securidaca L. vaginal gel on Candida species. Curr Med Mycol. 2019 Sep;5(3):31-35. 

2.Willems HME, Ahmed SS, Liu J, Xu Z, Peters BM. Vulvovaginal Candidiasis: A Current Understanding and Burning Questions. J Fungi (Basel). 2022 Feb 25;6(1) 

3.Valente P, Ferreira J, Pinto I, Medeiros N, Oliveira P, Castro E, Condé A. Management of laryngeal candidiasis: an evidence-based approach for the otolaryngologist. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2022 May;277(5):1267-1272. 

4.van Schalkwyk J, Yudin MH., INFECTIOUS DISEASE COMMITTEE. Vulvovaginitis: screening for and management of trichomoniasis, vulvovaginal candidiasis, and bacterial vaginosis. J Obstet Gynaecol Can. 2015 Mar;37(3):266-274. 

5.Fang J, Huang B, Ding Z. Efficacy of antifungal drugs in the treatment of oral candidiasis: A Bayesian network meta-analysis. J Prosthet Dent. 2022 Mar 10