Vajinismus, cinsel ilişkiyi engelleyen, teşhis ve tedavisi nispeten kolay olan, istemsiz vajinal kas spazmı olarak tarif edilmektedir. Vajinismus nedenleri incelendiğinde, vajinismusun, penetrasyon girişimleriyle ilgili gerçek veya hayali olumsuz deneyimlerden kaynaklanan fobik unsurlara sahip psikososyolojik bir bozukluk olduğu düşünülmektedir. Penetrasyonla ilgili korku ve endişe fizyolojik olarak vajinismusu karakterize eden istemsiz vajinal kas spazmı yoluyla ifade edilir.

Vajinismus nedenleri, biyolojik, psikolojik ve ilişkisel olarak ayrılabilir ve sıklıkla bir arada bulunurlar ve genital ağrıya neden olurlar.

Genital enfeksiyonlar ve anatomik genital bozukluklar bazen cinsel birlikteliğin olmasını engelleyebilir. Ancak vajinismus tanısı konulabilmesi için bu durumların ekarte edilmesi gerekebilir.

Genital ağrıya neden olan durumların çoğu akut ve geçicidir. Genellikle enfeksiyonlara bağlı olarak deri ve vulvar mukoza değişikliklerine bağlıdır. Genital herpes veya kandidiyaz bu enfeksiyonlara örnek olarak verilebilir. Dermatolojik hastalıklardan (liken planus, liken sklerozus) kaynaklanan doku lezyonları da ağrıya neden olur. Menopozdaki hormonal değişiklikler vulvovajinal atrofiye ve bunun sonucunda ağrıya yol açabilir. Vulvanın premalign veya malign lezyonları ve bunların cerrahi veya radyoterapi ile tedavilerinin neden olduğu değişiklikler de genital ağrılara neden olabilir. Kapalı kızlık zarı (imperfore himen) ya da vajinal perde (vajinal septum) denilen anatomik bozukluklar bazı birliktelik olamayan kadınlarda tesbit edilebilir. Tüm bu durumların vajinismus tanısı konulması esnasında dışlanması ve varsa tedavi sonrası tekrar değerlendirilmesi gerekmektedir.

Psikolojik faktörler

Vajinismusun tanımı, teşhisi ve tedavisi büyük ölçüde vajinal kas spazmının organik semptomuna odaklanmış olsada, önerilen etiyolojik faktörler öncelikle psikojenik olmuştur. En sık önerilenler arasında olumsuz cinsel tutumlar, psikolojik veya fiziksel travma ve ilişki güçlükleri yer alır.

Psikolojik faktörler çeşitlidir:

  • Kadınların cinsel, fiziksel veya duygusal istismar öyküsünün pozitif olması daha olasıdır.
  • Depresif veya anksiyete bozukluk öyküsü olan kadınlarda ağrı şikayetleri de daha sıktır. Pelvik tabanın duygusal bir organ olarak çalıştığını kabul etmek önemlidir. Kaygı, pelvik kasların refleks kasılmalarına neden olur. Pelvik diyaframın istemsiz kasılmalarının, anksiyete durumlarında daha yoğun olduğu, tehdit edici görsel uyaranlara yanıt olarak artan pelvik taban tonusu ile vajinismusun penetrasyona karşı koşullu koruyucu bir yanıt olduğunu düşündürmektedir.
  • Çevreden duyulan korku verici ilk gece hikâyeleri, tecavüz içeren film sahneleri bilinçaltında cinselliğe bakışın bozulmasına neden olabilir.
  • Vajinismuslu kadınlar genellikle cinsel organlarına karşı utanç, iğrenme ve hoşlanmama yaşarlar.
  • Genellikle babaları tarafından aşırı korunurlar ve çocukluklarından beri “iyi kızlar”dır.
  • Cinsel partnerleri genellikle kibar, nazik, düşünceli ve pasif “iyi adamlar”dır. Cinsel olarak güvenli koca, genellikle hafif derecedeki vajinismusun üstesinden hafif bir penil zorlama ile gelebilir. Orta ila şiddetli derecelerde vajinismus için, genellikle tıbbi müdahale gereklidir.

Olumsuz cinsel tutumlar ve cinsel eğitim eksikliği

Olumsuz cinsel tutumlar, cinsel cehalet ve vajinismus arasındaki ilişkilerden sıklıkla bahsedilmektedir. Vajinismusun esas olarak cinsel bilgi eksikliği ve cinsel suçluluk varlığının veya her ikisinin ilişkiye girme korkusuna yol açmasından kaynaklandığı ileri sürülmektedir.

Vajinanın çok küçük veya çok dar olmasından dolayı ilişkiye girememe konusu genellikle yanlış bir bilgidir. Vajina oldukça esnek bir yapıdır. Doğumda hormonlarında etkisiyle bebeğin başını çıkaracak şekilde genişler.

Cinsel işlev bozukluğu olan bireyler, cinsellik hakkında genellikle gerçekçi olmayan ve yanlış olan inançlar ve beklentiler gösterirler. Vajinismus da dahil olmak üzere cinsel işlev bozukluğu olan kadınlarda, olumsuz duygusal durumlar önemli ölçüde daha fazla görülür. Bu kadınlarda düşük duygusal katılım, yakınlıktan kaçınma ve terk edilmeyle ilgili daha yüksek beklenti kaygısı oluşur. Bu kadınlarda, yetersizlik, yalnızlık, kendini küçümseme ve reddedilme gibi duygular sıklıkla gözlenir.

Vajinismus nedenleri arasında, kadınlardaki cinsellik ve seks hakkında olumsuz görüşlerin de etkili olduğu düşünülmektedir. Ağrıyla ilgili olumsuz inanç örnekleri ‘kızlık zarını delmek imkansızdır’, ‘birliktelik her zaman acıya neden olur ve bu acı dayanılmazdır’, ‘ağrı kontrol edilemez’, ‘ağrı sakatlığa yol açar ve tüm aktivitelerden kaçınılmalıdır’, ‘kadınlarda yaş arttıkça cinsel istek azalır’ şeklindeki doğru olmayan inançlar vajinismusu olan kadınlarda daha yaygındır. Cinsel işlev bozukluğu olan kadınlar daha sık üzüntü, suçluluk, hayal kırıklığı ve öfkeden bahsederken, işlev bozukluğu olmayan kadınlar cinsel zevk ve tatminden bahseder.

Başlangıçtaki acı verici bir deneyim, ağrı ve anlamı hakkında korkulu ve yıkıcı düşünceler üretir. Bunlar, ağrıyla ilişkili olumsuz duyguları ve cinsel aktiviteden kaçınmayı artıran durumlardır.  Pelvik taban hipertonisitesi bu deneyimi şiddetlendirir. Ağrı, genital hazzı bozar, daha az kayganlığa ve ağrılı penetrasyona neden olur. Tekrarlanan cinsel acı deneyimleri, vajinal penetrasyondan kaçınmaya neden olur. Acı korkusu, nihayetinde partnerden kaçınmaya yol açar.

İlişki faktörleri

Vajinismusun sıklıkla işlevsiz bir çift ilişkisinden kaynaklandığı bildirilmiştir. İlişki faktörlerinin vajinismus etiyolojisinde önemli bir rol oynadığı gösterilmemiş olsada, vajinismustan mustarip kadınlar, sağlıklı bireylere kıyasla daha az cinsel ilişkiye sahiptir ve daha fazla cinsel temastan kaçınır. Vajinismuslu kadınların partnerlerinin cinsel işlev bozukluğundan muzdarip olduğu ve aynı zamanda pasif ve iddiasız kişilikler sergiledikleri bildirilmiştir. Bununla birlikte, bunların vajinismusun nedenlerinden ziyade sonuçları olduğu da söylenmektedir.

Cinsel veya fiziksel istismar

Cinsel veya fiziksel istismar deneyimi genellikle vajinismus nedenleri arasında önemli bir etiyolojik faktör olarak kabul edilmektedir. Vajinismusu olan kadınlarda, çocukluklarında cinsel istismar girişimleri ve dokunmayı içeren cinsel istismar öyküsü daha fazla görülmektedir.

Organik patoloji

Bir dizi organik patoloji cinsel birlikteliği engelleyebilir. Bu nedenlerin mutlaka incelenmesi gereklidir. Bunlar:

  • Kızlık zarı ve doğuştan anormallikler,
  • Enfeksiyonlar,
  • Vestibulodini,
  • Ggenital cerrahi veya radyoterapi ile ilişkili travma,
  • Vajinal atrofi,
  • Pelvik tıkanıklık,
  • Endometriozis,
  • Vajinal lezyonlar ve tümörler,
  • Vajinada yaralanma, doğum veya ameliyattan kaynaklanan yara izleri,
  • Vajinal duşlar, spermisitler veya prezervatiflerdeki lateksin neden olduğu tahriş

Pelvik taban disfonksiyonu

Vajinismus nedenleri arasında pelvik taban kas disfonksiyonu (hipertonisite ve azalmış kas kontrolü), vajinismus gelişiminde etkili bir faktör olarak öne sürülmüştür. Vajinismus hastalığı olan kadınlarda, pelvik taban kaslarının istirahat kas tonusunda bir artış olduğunu, bu durumun tetiklemeye ve şikayetlerin devam etmesine katkıda bulunduğu söylenmektedir.

Ankara vajinismus tedavisi merkezimizde Doç. Dr. Nermin Köşüş tarafından yapılmaktadır. Kliniğimize başvuran kadınlarda, 1-3 seansta %100 oranında tedavi edilmektedir. Vajinismus tedavi ücretleri 2024 detayları için bize her zaman ulaşabilir ve bilgi alabilirsiniz.

JİNEKOLOG ANKARA

Tüm makaleleri gör

1 Yorum

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

DOÇ. DR. NERMİN KÖŞÜŞ

Ankara jinekolog Doç. Dr. Nermin Köşüş
Ankara jinekolog Doç. Dr. Nermin Köşüş

DOÇ. DR. AYDIN KÖŞÜŞ

Doç. Dr. Aydın Köşüş
Doç. Dr. Aydın Köşüş