Adet Öncesi Gerginlik Sendromu (PMS) Belirtileri ve Tedavisi

Adet öncesi gerginlik sendromu aynı zamanda premenstrüel sendrom olarak da isimlendirilmektedir. Adet öncesi depresyon, adet depresyonu, adet öncesi anksiyete, adet öncesi stres, regl döneminde iç sıkıntısı, adet öncesi panik atak ve depresyon gibi isimlerle de halk arasında adlandırılmaktadır. Adet dönemi kanamalarının yaklaştığı dönemlerde kadınların yaklaşık olarak %75’inde yaşanan hormonal değişimler neticesinde birtakım şikayetler oluşmaktadır. Çeşitli şikayetler yaşayan bu kadınların yarısı yaşadığı sorunları hafif düzeyde yaşasa da yarısı depresyon gibi psikolojik ya da fizyolojik olan ciddi ölçüde sorunla karşılaşmaktadır.

Adet öncesi gerginlik sendromunda birbirinden farklı olan kültürlerde birbirinden farklı olan şikayetler ortaya çıkabilmektedir. Uzakdoğu bölgelerindeki kadınlarda en çok karşılaşılan şikayet konusu ağrı şeklindeyken batıda yer alan toplumlarda en çok karşılaşılan şikayet konusu depresyon şeklinde olmaktadır. Sosyal yaşam noktasında olumsuzluklara yol açan her ay düzenli olarak görülmekte olan yakınma durumları kadınlarda kendilerine olan güvenleri noktasında da düşüşe neden olabilmektedir.

Kadınların her ay yaşadığı adet dönemi kimisi için oldukça sıkıntılı durumlara neden olabilir. Özellikle de adet dönemine yaklaşıldığı zaman bazı kadınlarda aşırı stres ve gerginlik, huzursuz ruh hali, halsizlik, şiddetli ağrı ve vücutta ödem gibi durumlar meydana gelebilir. Bazı kişilerde bu şikayetler o kadar ileri seviye de olur ki kişinin günlük hayatı bile olumsuz etkilenebilir. Adet dönemine 10 gün kala görülmeye başlayan bu döneme PSM yani premenstrüel sendrom denir. Adet öncesi gerginlik sendromu genelde adet kanamasının başlaması ile birlikte yavaş yavaş etkisini yitirir. Ancak bir kişinin ayda yaklaşık 10 gün ağır problemler yaşaması hiç de azımsanacak bir durum değildir.

Psm, kadınlarda çok sık karşılaşılan bir durumdur. Araştırmalara göre kadınların %75’i her ay Psm ile baş etmek zorunda kalır. Şikayetleri kadından kadına değişiklik gösterir ve semptomlar bir kadında ağır seyrederken diğerinde daha hafif olarak ilerleyebilir. Fiziksel ve ruhsal olarak birbirinden farklı olan bünyeler psm sendromu sırasında değişik belirtiler gösterir. Özellikle de psikolojik anlamda kişiyi büyük bir sıkıntıya sokan bu durum zamanla psikiyatrik bir rahatsızlığa da davetiye çıkartabilir. Premensturel Disforik Bozukluk olarak adlandırılan bu hastalık tedavi gerektiren ciddi bir durumdur.

Adet Öncesi Gerginlik Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Fiziksel Belirtiler

Adet öncesi gerginlik sendromunun fiziksel olarak karşılaşılan belirtileri kişiden kişiye değişkenlik gösterebilen bir durum olabilse de birtakım belirtiler genel olarak görülen belirtiler olabilmektedir.

• Memelerde görülecek hassasiyet
• Geçici olarak görülen kilo kayıpları kadınların genel olarak neredeyse hepsinde karşı karşıya kalınan şikayetler olmaktadır.
• Sindirim sistemi bozuklukları
• Baş ağrısı
• Kusma ve mide bulantısı,
• Döküntü
• Kas ve eklem ağrısı
• Halsizlik
• Diş eti kanaması
• Çarpıntı
• Denge bozukluğu
• Sıcak basması
• Ses ve kokulara ilişkin aşırı hassasiyet
• Vücutta ödem ve şişkinlik
• İştahta artış ya da azalma ile kabızlık ya da ishal durumu,
• Sivilce oluşumu ve ciltte yağlanma,
• Ses ve kokuya karşı hassaslaşma,
• Çok uyumak ya da uykusuzluk gibi şikayetler de sıklıkla görülebilmektedir.

Bu noktada dikkat edilmesi gereken noktalardan birisi adet sürecinin ağrılı veya fazla olarak yaşanması adet öncesi gerginlik sürecinin belirtisi olmamaktadır.

Duygusal Belirtileri

Duygusal olarak yaşanan aşırı hassasiyetler adet öncesi gerginlik sendromunda en fazla görülen belirti olmaktadır. Ancak;

• Depresyon
• Endişe
• Aşırı sinirlilik
• Hafif düzeyde hafıza kaybı
• Konsantrasyon bozuklukları
• Huzursuzluk
• Alınganlık ve takıntılı olma hali,
• İntihar ve ölüm düşünceleri,
• Suça meyilli olma,
• Halsizlik ve hiçbir şey yapmak istememe durumu,
• Sürekli nedensiz ağlama isteği,
• Kendini değersiz ve anlamsız hissetme,
• Gerginlik gibi belirtiler de en sık görülen belirtiler arasında yer almaktadır.

Adet Öncesi Gerginlik Sendromu Neden Olur?

Yaşanmakta olan adet öncesi gerginlik sendromlarının nedenleri doğrultusunda yapılan araştırmalar sonrası sendroma ilişkin net bir neden tespit edilememektedir. Ancak yaşanan sendroma ilişkin birtakım teoriler bulunmaktadır. Yumurtlamanın hormonlarla baskılama sonrası, sendroma ilişkin belirtilerde gerileme yaşanmaktadır. Bu nedenle de üreme hormonlarının adet öncesi gerginlik sendromuna neden olduğuna ilişkin teoriler öne sürülmektedir. Aynı zamanda hormon ve sinir iletimini gerçekleştiren birtakım maddelerin ortak hareket etmesi neticesinde oluştuğuna ilişkin de bulgular bulunmaktadır. Gerçekleştirilen bazı araştırmalar kalsiyum ve magnezyum arasındaki dengelerde görülen bozukluklar ve stres hormonlarının seviyesindeki değişikliklerin de etkili olabildiğini göstermiştir. Ancak bu noktada dikkat edilmesi gereken nokta hastalığa neden olan faktörlerin tam olarak tespit edilememesidir. Diğer nedenler ise;

• Bazı mineral seviyelerinin düşüklüğü,
• Vücutta aşırı su tutulumu olması,
• Vitamin seviyelerinin yetersiz olması
• Prostaglandin ve nörotransmitter gibi kimyasalların miktarlarının az ya da fazla olması,
• Psikosomatik açıdan yaşanan problemler şeklinde sıralanabilir.

Adet Öncesi Gerginlik Sendromu En Çok Kimlerde Görülmektedir?

Adet öncesi gerginlik sendromu belirli bir bölgeden ziyade tüm dünya üzerindeki kültürlerde karşılaşılabilen bir rahatsızlığı ifade etmektedir. Kadınlarda %88 oranında adet öncesi gerginlik sendromu görülmektedir. Adet öncesi gerginlik sendromunda kişinin yaşı ilerledikçe şikayet oranında düşüş görülse de çocuk sayısına bağlı olarak karşılaşılan şikayetlerin şiddetlerinde artış görülmektedir. Adet öncesi gerginlik sendromu annesinde de aynı rahatsızlığın bulunduğu kişilerde daha çok görülmektedir. Adet öncesi gerginlik sendromu kişilerin yaşayacakları birtakım hastalıklarında şiddetinde artışa neden olabilmektedir. Hastalığın bulunduğu kişilerde yeme bozukluğu görülebildiği gibi ergenlik döneminde olan genç kızlarda intihara ilişkin eğilimde de artış olmaktadır.

Adet Öncesi Gerginlik Sendromunun Tanısı Nasıl Konur?

Adet öncesi gerginlik sendromunda tanı konulması için tek yönlü pozitif belirtilerden ziyade rahatsızlığa ilişkin belirti ve şikayetlerin 2 – 3 ay boyunca görülmesi ve bu şikayetlere ilişkin gerekli olan skor düzeylerinin raporlanması gerekmektedir. Hastalığa ilişkin şikayetler fiziki ve ruhen olacak şekilde ayrılarak bu belirtilerin kendi kategorisine göre sınıflandırılmalı ve başlangıç – bitiş tarihlerinin raporlanması gerekmektedir. Bu skorlamalara göre hastalığın şiddeti belirlenmektedir. Ancak belirtilerin hepsinin görülmesi şart değildir. Bazı kadınlarda 1-2 belirti görülebileceği gibi bazılarında onlarca belirti görülebilir.

Psm’yi düşündüren belirtilerden birkaçı ile doktora başvuran kişilere bu teşhisin koyulması için bazı durumların varlığı araştırılmalıdır. Öncelikle psm’ye bağlı belirtilerin düzenli bir şekilde her ay ortaya çıkıyor ve adet öncesi dönemde çok şiddetleniyor olması gerekir. Ayrıca belirtiler adet başlangıcından en fazla 3 gün sonra ortadan kalkıyor olmalıdır. Psm tanısı koymak için belirtilerin en az 3 aydır kesintisiz şekilde meydana geliyor olması gerekir. Ayrıca yaşanan belirtilerin günlük hayatı etkileyecek derecede kişiye sıkıntı veriyor olması gerekir. Eğer bu durumların hepsi söz konusu ise rahatlıkla Psm tanısı koyulabilir.

Adet Öncesi Gerginlik Ne Zaman Başlar?

Psm nedeniyle ortaya çıkan belirtilerin baskılanması kişinin dikkat edeceği bir takım değişiklikler ile mümkün olabilir. Alkol, sigara ve kahve tüketiminin azaltılması Psm’nin belirtilerinin şiddetinde azalmayı sağlayabilir. Egzersiz yapmak, doğada vakit geçirmek beyinde endorfin hormonunun salınmasına neden olur. Bu hormon kişinin mutlu olmasını sağlar ve gerginliğini alır. Psm teşhisi koyulmuş olan kişilerde oldukça işe yarardır. Ayrıca adet dönemine yakın dönemlerde sıklaştırılmak üzere meditasyon tekniklerinden faydalanılabilir. Bunun yanında kişinin belirtileri çok şiddetliyse ve tıbbi destek gerekiyorsa hekim tarafından ilaç takviyesi yapılabilir. Tedavinin amacı ovulasyonu baskılamaktır. Böylece hormon seviyelerindeki ani değişiklikler ortadan kalkar ya da azalma gösterir. Hastada hangi şikayet ön planda ise ona yönelik bir tedavi yöntemine başvurulur. Belirtiler genel olarak ruhsal ve fiziksel olarak iki gruba ayrılır. Hastada psikolojik olan rahatsızlıklar daha ön plandaysa o zaman bir psikiyatri uzmanından destek ve tedavi alınması yerinde olacaktır. Fiziksel şikayetlerin ön planda olması halinde ise kadın doğum uzmanı devreye girerek hastanın şikayetlerini azaltmayı hedefler. Fiziksel olan rahatsızlıklara karşı doktorunuz ağrı kesiciler, doğum kontrol hapları ya da GnRH analogları reçete edebilir. Bu ilaçların mutlaka uzman tavsiyesi doğrultusunda kullanılması gerekir.

Adet Öncesi Gerginlik Sendromunun Tedavisi Nasıl Yapılır?

Nedeni tam olarak bilinmeyen hastalığın tedavisi de kesin olmamaktadır. Ancak bu noktada farklı tedaviler uygulanmaktadır.

• Diyet
• Egzersiz
• Kalsiyum ve magnezyum
• Vitaminler
• Seretoninin metabolizmasına ilişkin ilaçlar
• Hormon ilaçları
• Çeşitli psikiyatrik ilaçlar
• Psikoterapi
• Akupuntur gibi çok sayıda tedavi uygulanabilmektedir.